SIFATLAR (ÖNAD)

Adları türlü yönlerden niteleyen, belirten sözcükler.

    Örn:

                Bu kitap (kitabı bu olduğu belirtilmiş)

                Sarı araba (araba renk yönünden nitelendirilmiş)

Adın önüne gelirler.(önad)

Adları benzerlerinden ayırmak için adların önüne getirilen ve onların özelliklerini veren sözcüklerdir.

    Sarı ev, mavi ev, beyiz ev (evler benzerlerinden ayırmak için özellikler almış)

Önadla ad arasına virgül konmaz.

    Örn:

                Yabancı insanlar toplumda sevilmez.

                Yabancı, insanlardan kaçar.

SIFATLARDA KÜÇÜLTME:

-cik, -ce; -msı, mtırak

gerçek küçültme eki –cik’tir, diğerleri adı anlamca daraltır.

    Örn:

                Küçücük ev

                Büyükçe kutu (büyüğe yakın)

                Yeşilimsi ağaç (tam yeşil değil, yeşile yakın)

                Ekşimsi elma (ekşiye yakın)

    SIFATLARDA PEKİŞTİRME:

Anlamın güçlendirilmesi

    a) ilk hecenin ünlüye kadar olan kısmı + m, p, r,s +önad=pekiştirme

    örn:

                sa-p-sarı, te-r-temiz, be-m-beyaz, ma-s-mavi

    b) önadın arka arkaya yinelenmesiyle

    örn:

                sulu sulu erikler, sıcak sıcak simit

    c) yinelemelerin arasına “mı, mi)

    örn:

                sulu mu sulu erikler

                sıcak mı sıcak simit

    SIFATLARDA DERECELENDİRME / KARŞILAŞTIRMA:

İki nesneden birinin taşıdığı özelliğin, diğerine göre daha az veya daha çok olduğunu belirtir.

                EŞİTLİK:

    Örn:

                Benimki kadar/gibi iyi kalem

                ÜSTÜNLÜK:

    Örn:

                Daha iyi kalem

                AŞIRILIK:

    Örn:

                Çok iyi kalem

                EN ÜSTÜNLÜK:

    Örn:

                En iyi kalem

Uyarı: gerçekte bunlar BELİRTEÇTİR.

    ADLAŞMIŞ SIFAT:

Sıfatın kendisinden sonra gelen adı kendisine çekerek ortadan kaldırmasıdır.

Ad sıfatın içinde gizlenir ve bu gizlilik çeşitli eklerle sağlanır.

    Örn:

                Güzeli (güzel insanı) herkes sever.

                Sarının (sarı rengin) ne anlama geldiğini bilirdi.

    BİRLEŞİK SIFAT:

Birleşik sözcüklerin sıfat görevinde kullanılanlarına bileşik sıfat denir.

    Örn:

                Uzun boylu adam, geniş bahçeli ev,

                Boyu uzun adam, bahçesi geniş ev,

                Açıkgöz, vurdumduymaz, uluslararası …

                               Karabiberli yemek, ağırbaşlı çocuk, yurtsever insan…

    SIFAT TAMLAMALARI:

Önad + ad =önad tamlaması.

Önadla ad birlikte cümlede kullanılmışsa sıfat tamlaması olur. Cümlede yalnızca önad varsa tamlama yok demektir.

    Örn:

                Güzel (önad)

                Güzel çiçek (önad tamlaması)

                GÖREV VE ANLAM BAKIMINDAN ÖNADLAR

    1.NİTELEME:

Adın niteliği (renk, koku, biçim…) gösteren

Adları kalıcı özelliklerini gösterir.

    Örn:

                Yeşil yaprak (yeşillik yaprağın kalıcı özelliği)

NASIL sorusunun yanıtıdır.

Kısaca adın nasıl olduğunu söylerler.

    Örn:

                Açık pencere, geniş tarla, yeni ev, uzun el…

    2.BELİRTME:

Adı çeşitli yönlerden belirtirler.

Adları sayı, soru, işaret yoluyla, kesin olmayacak biçimlerde belirten önadlardır.

Adların geçici özellikleri, sonradan adlara takılan, anlık özelliklerdir.

    Örn:

                Bu mahalleye üç gün önce taşındık.(uçaklaşınca şu mahalle, yarın dört gün önce)

                İŞARET:

Adları yerlerini göstermek için kullanılır.

Varlıkları işaret yoluyla belirten.

Çoğul ekleri yoktur.

    Örn:

                Bu, şu, o, öteki, beriki vb ev

                “Bunlar ev” biçiminde kullanılırsa işaret adılı olurlar.

Uyarı: “bu, şu, o” yalın halde bir ismi gösterirlerse gösterme önadı olur.

                               Örn:

                                               Bu ev, şu oda, o yer…

                SAYI:

Adları sayı yönünden belirten

Adın sayıyla ilgili türlü yönlerini (sayısını, ölçüsünü, sırasını, parçasını) veren

    Örn:

                Yirmi öğrenci (asıl sayı)

                Yirminci öğrenci (sıra sayı)

                Yirmişer öğrenci (üleştirme sayı)

                Yarım öğrenci, çeyrek öğrenci, yüzde yirmi kar (kesir sayı)

                İkiz kardeş, üçüz bebek (topluluk)

                BELGİSİZ:

Adları kesinlik kazandırmaksızın belirten

Adları tam olarak değil de aşağı yukarı belirten, belli belirsiz belirten.

Bazı, her, bir, herhangi, bütün, çok…

Uyarı: “bir” önadı cümledeki kullanımına göre hem sayı, hem belgisiz önad olabilir; eğer adın bir tane olduğu belirtildiyse sayı sıfatıdır, eğer herhangi bir anlamına geliyorsa belgisiz sıfattır.

    Örn:

                Bir çiçekle yaz olmaz (tek çiçek)

                Bir gün ölebiliriz. (herhangi bir gün)



İkinci Sayfaya Geçmek İçin Tıklayın>>>>